Szybenik. Tego miasta strzegą święci: Jan, Mikołaj i Michał

Chorwacja zachwyca swoją przyrodą, krajobrazami i wspaniałymi ciepłymi wodami Adriatyku. Niewielkie klimatyczne plaże zachęcają do wypoczynku. Warto też skosztować lokalnej kuchni, porozmawiać z uśmiechniętymi, otwartymi Chorwatami i zobaczyć przepiękne, tak inne niż w Polsce, chorwackie zabytki, nierzadko pochodzące jeszcze z czasów antycznych. Jadąc do Chorwacji na kilka dni (albo tygodni!), zapomnijcie o diecie, a w podróż, oprócz strojów kąpielowych, weźcie też przewiewne, ale wygodne buty. Naprawdę warto tu pospacerować.

Malownicze wzgórza schodzące do morza

Polacy kochają Chorwację. Na cel podróży najczęściej wybierają wybrzeże lub którąś z maleńkich wysepek. My jednak zapraszamy was do niezwykłego Šibenika (stolicy żupanii szybenicko-knińskiej).

Šibenik (polska nazwa to Szybenik) to miejsce warte odwiedzenia. Miasteczko leży pomiędzy Zadarem a Splitem, w głębokiej zatoce, po obydwu stronach uchodzącej do Adriatyku rzeki Krka. W Szybeniku jest spokojnie i kameralnie. Niemniej nie brakuje tu hoteli i pensjonatów, barów czy restauracji, a także miejsc do spacerów, plaż, no i oczywiście zabytków.

To miasto niezwykle malownicze. Położone nad morzem i wśród wzgórz. Tutejszą starówkę wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Uwagę przyciąga przede wszystkim katedra św. Jakuba, pałace książęcy i biskupi, centralny plac miejski czy Pałac Rektorów.

Kiedy dokładnie powstał Szybenik, nie wiadomo. Z jednej strony brak tu zabytków z epoki antyku, a z drugiej odkryto pozostałości po fortyfikacjach z epoki żelaza. Pierwszy dokument, w jakim wspomina się Szybenik, wydano w 1066 r.

Przez wzgląd na swoje strategiczne położenie miasto było wielokrotnie najeżdżane przez Wenecjan. Pewien czas rezydowali tu templariusze, jeszcze później zainteresowali się nim władcy tureccy. To właśnie dla obrony przed Turkami wzniesiono w Szybeniku szereg zabezpieczeń. Dziś miasto znane jest z tego, że ma jeden z najbardziej fascynujących systemów fortyfikacji w Chorwacji. Składają się nań cztery fortece: św. Jana, św. Mikołaja, Barone i św. Michała.

Obrona z 32 armat

Fort św. Mikołaja z kanałem świętego Antoniego, jeden z najnowszych wpisów na listę światowego dziedzictwa UNESCO, jest uznawany za najcenniejszy i najlepiej zachowany przykład architektury obronnej w Dalmacji. Zabezpieczenia powstały jako integralna część weneckiego systemu obronnego z XV-XVII w. Fortecę św. Mikołaja zaprojektował Michele Sanmicheli, budowniczy z Wenecji. Fundamenty fortu wykonano z kamienia, a samą budowlę wzniesiono z cegieł (miały być bardziej odporne na uderzenia kul armatnich). Forteca wyposażona była w 32 armaty.

Strategiczne było również położenie. Fort wzniesiono przy wejściu do wąskiego, długiego na milę kanału św. Antoniego, co pozwalało chronić miasto przed atakami z morza i zapewniało pełną kontrolę wejścia statków. Sam kanał to miejsce, którego nie można pominąć podczas zwiedzania. Ma on nieco ponad 2000 m długości, 220 m szerokości i 40 m głębokości. Przy wejściu do kanału można podziwiać ruiny starych baszt, a przy wyjściu – wydrążony w skale tunel morski. Podążając w tę stronę, możemy obserwować, jak strome skały zamieniają się w piękne zatoczki, idealne do pływania i rekreacji.

Uwaga! Twierdzę najlepiej podziwiać od strony morza. Tak też zresztą zostało zorganizowane zwiedzanie tego miejsca. Co ciekawe, jeszcze do niedawna było ono niedostępne dla turystów. Dopiero w 2019 r. fort św. Mikołaja doczekał się rewitalizacji.

Z widokiem na całe miasto

Twierdza św. Michała to najstarsza z czterech twierdz Szybenika, a zarazem jeden z najważniejszych zabytków kulturalnych i historycznych miasta. Wzmianka o tej budowli w dokumentach po raz pierwszy pojawiła się w 1066 r. A dziś przyjmuje się, że średniowieczna twierdza jest miejscem, od którego początek wzięło całe miasto.

Zbudowana ok. 60 m nad ziemią, na stromej skale z widokiem na kanał św. Antoniego, dominuje nad starym miastem, zatoką i ujściem rzeki Krka. Swoją nazwę zawdzięcza istniejącemu kiedyś w jej obrębie kościołowi św. Michała.

Dziś mieści się tu unikatowa scena plenerowa z 1077 miejscami, na której organizowane są m.in. koncerty. Warto jednak przyjść również wtedy, gdy nie ma żadnej imprezy. Z murów fortecy rozciąga się bowiem piękny widok na całe miasto z jego bujną zielenią i czerwonymi dachami budynków. Można też stąd podziwiać pozostałe budowle obronne: twierdzę św. Jana oraz Barone, a także ujście rzeki Krka.

Filmowe Braavos

Twierdza św. Jana znajduje się na wzgórzu i góruje 115 m nad starym centrum miasta. Została zbudowana w 1646 r. w formie gwiazdy, według projektu weneckiego inżyniera wojskowego Antonio Leni. Miała bronić miasta przed tureckimi atakami z lądu. Budowa twierdzy trwała tylko 1,5 miesiąca – mieszkańcy Szybenika tak bardzo bali się tureckich ataków, że również zaangażowali się w prace.

Dziś twierdza jest sławna również dzięki serialowi "Gra o tron". To tu, na jej murach, nakręcono kilka filmowych scen. Zresztą i cały Szybenik odegrał w serialu swoją rolę. Miasto zobrazowało to, jak twórcy wyobrażali sobie krainę Braavos.

W 1646 r. w pobliżu twierdzy św. Jana została zbudowana jeszcze jednak twierdza – Barone. Tu także przy pracy pomagali mieszkańcy miasta, chcąc wzmocnić obronę Szybenika przed Turkami. Budowlę udało się ukończyć w niespełna dwa miesiące. I ona spełniła swoją funkcję i pokładane w niej nadzieje. Atak Turków został odparty m.in. dzięki bohaterskiej obronie pod dowództwem barona von Degenfelda. Wdzięczni mieszkańcy miasta nazwali fortecę "Barone", właśnie na cześć jej budowniczego i bohatera.

Zwiedzanie warto urozmaicić sobie, wypożyczając audioprzewodnik, który w przystępny sposób przybliża chociażby historię otomańskiego oblężenia.

Tylko 50 kilometrów dalej

Szybenik to także idealny punkt wypadowy na wycieczki, np. po parkach narodowych Krka i Kornati. Tym, którzy lubią historię i architekturę obronną, rekomendujemy także wyprawę do oddalonego o ok. 50 km Kninu, który w średniowieczu pełnił funkcję stolicy chorwackiego państwa.

Knin to kolejna chorwacka miejscowość, która może poszczycić się doskonale zachowanymi, spektakularnymi fortyfikacjami. Twierdza Kninska tvrđava to druga co do wielkości tego typu budowla w Chorwacji i jedna z najstarszych w Europie. Prawdopodobnie zaczęła powstawać już w IX w., lecz ostateczny kształt uzyskała ok. wieku XVII. Przez lata było to miejsce schronienia chorwackich monarchów. Dziś także wciąż wiele można tu odkryć: kamienną bramę, wieżę strażniczą, most zwodzony, wieże obronne czy zabytkowe budynki lub pozostałe po nich mury oraz rzeźby. Z twierdzy rozciąga się także piękny widok na całą okolicę.

Twierdza podzielona jest na pięć części: Gornji Grad (górne miasto), Srednji Grad (środkowe miasto), Kaštel Lab (zamek Lab), Donji Grad (dolne miasto) i Postaja Belveder (stacja Belveder). Pamiętajcie tylko, by wybierając się na zwiedzanie, poza butelką wody (spacer może trochę potrwać), wziąć też wygodne buty, które nie będą się ślizgać. Kilkusetletnie kamienne schody w twierdzy Knin zostały bowiem wypolerowane tysiącami stóp.

W okolicy Kninu znajdziecie również zabytkowe klasztory, kościoły oraz rzymskie ruiny. A miłośników przyrody z pewnością zainteresują najwyższe w Chorwacji góry Dinara.

Wspaniałe zabytki, zapierająca dech w piersiach przyroda, przepiękne wodospady i widoki, jakich nie ma nigdzie indziej – żupania szybenicko-knińska to kierunek wymarzony dla tych, którzy podczas urlopu w spokoju chcą obcować z pięknem i niezwykle interesującą tradycją.